Dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami – czy to powód do niepokoju?

Wyrzynanie się pierwszych zębów mlecznych zwykle nie pozostaje niezauważone przez dziecko i rodziców. Gdy zęby są na miejscu, maluchy mogą teraz łatwiej gryźć pożywienie.
Często zdarza się, że dorośli zgrzytają zębami. Terminem dentystycznym określającym to zjawisko — zarówno w przypadku dorosłych, jak i dla dzieci — jest bruksizm. Najczęstszą jego przyczyną jest stres. Jednak co z dziećmi? Czy to normalne, że dzieci zgrzytają zębami mlecznymi? Dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami?

Dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami?

Rodzice często zastanawiają się, dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami. Przyczyny zgrzytania zębami mlecznymi są różne i zazwyczaj inne niż u dorosłych. Przede wszystkim ząbkowanie jest bardzo bolesne dla większości maluchów. Dzieci lubią ocierać się o siebie szczękami, aby złagodzić ból. Zęby, które już się wyrżnęły, pocierane o siebie wydają dźwięk, który jest interesujący dla dziecka. Ponadto zęby mleczne w jamie ustnej są czymś nowym dla najmłodszych, czymś, co należy zbadać i wypróbować. Tak jak dzieci odkrywają wszystko poprzez zabawę, tak też próbują wszystkiego, co mogą zrobić ze swoimi zębami. Obejmuje to między innymi zgrzytanie zębami. Innym powodem może być to, że po wyrżnięciu zęby nie pasują do siebie w stu procentach, a w wyniku pocierania ich o siebie (zgrzytania) ich powierzchnie idealnie się do siebie dopasowują.

Jeśli denerwujemy się, że może być to niebezpieczne i zachodzimy w głowę, dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami, to nie ma powodu do obaw. Zasadniczo zgrzytanie zębami u niemowląt jest całkowicie normalne, pod warunkiem, że jest wynikiem wyżej wymienionych przyczyn. Mniej niż połowa wszystkich małych dzieci zgrzyta zębami w wieku od sześciu miesięcy do trzech lat. U dzieci powyżej trzeciego roku życia zgrzytanie nie jest normalne i podobnie jak u dorosłych często jest spowodowane stresem. Aby wyjaśnić, dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami, bardzo ważne jest, aby znaleźć przyczynę stresu i obciążenia psychicznego dziecka.

Co to znaczy jak dziecko zgrzyta zębami?

Stomatologia dziecięca tłumaczy, dlaczego roczne dziecko zgrzyta zębami — jest początkowo uważane za objaw fizjologiczny. Zgrzytanie służy do „odnalezienia zgryzu”, czyli regulacji biomechaniki struktur narządu żucia: zębów, stawów żuchwy i mięśni żucia. Wzorce żucia są zaprogramowane w ośrodkowym układzie nerwowym jako punkt odniesienia podczas wzrostu. W ten sposób rozwija się wyczuwalność najmniejszych cząsteczek, takich jak np. nasiona truskawki. Dziecko też uczy się nie gryźć języka i policzków.
Jednak nadaktywność mięśni podczas zgrzytania zębami może również zmniejszyć stres lub zrekompensować brak ruchu. W rezultacie wiele dzieci i młodzieży ma już lekko starte zęby. Jeśli dziecko przez dłuższy czas zgrzyta w nocy, rodzice powinni zasięgnąć porady u stomatologa dziecięcego.

Przyczyny zgrzytania zębami u dziecka

Można zidentyfikować dwie przyczyny bruksizmu w dzieciństwie. Z jednej strony są to przyczyny biologiczne, takie jak nieprawidłowa pozycja zębów lub szczęki, które mogą prowadzić do parafunkcji. Z drugiej strony środowisko życia dzieci naraża je często na stres, który uwalniany jest poprzez szczękanie zębami.

Szczególnie u niemowląt i małych dzieci szczęka ciągle się zmienia. Pojawiają się nowe zęby i rosną. Wszystko ewoluuje, a okazjonalne zgrzytanie zębami służy jej nawet według lekarzy. Wspomaga prawidłowe ustawienie zębów. Jeśli jednak zgrzytanie nie ustąpi, może wystąpić niewspółosiowość szczęki lub zęba.

U starszych dzieci zgrzytanie zębami może być spowodowane nie tylko wadami zgryzu, ale także przyczynami psychologicznymi. Zgrzytanie zębami może działać jak wentyl kompensacyjny dla stresu. U niektórych dzieci zgrzytanie zębami (znane również jako bruksizm) staje się po prostu nawykiem, podobnym do ssania kciuka lub obgryzania paznokci.

Objawy zgrzytania zębami u dziecka

Jeśli dziecko cierpi na bruksizm, rodzice często szybko to zauważają, ponieważ maluch zazwyczaj zgrzyta zębami podczas snu. Jednak oprócz tego wyraźnego znaku istnieją inne objawy wskazujące na bruksizm, zwłaszcza jeśli trwa on przez długi czas. Ponieważ dziecko nieświadomie zgrzyta zębami podczas snu, można nie zauważyć żadnych objawów aż do następnego ranka. Należą do nich na przykład:

• napięcia mięśni twarzy i szyi,
• bóle zębów,
• bolesne stawy żuchwy,
• ból w uszach,
• szum w uszach,
• ogólny ból głowy,
• otarcia na zębach.

Nawet jeśli dziecko tylko lekko zgrzyta zębami, możliwe jest, że na powierzchni zębów pojawią się ślady tarcia. Jeśli zgrzyta zębami bardzo mocno, mogą stać się one niezwykle wrażliwe, a nawet poluzować. W wyniku trwałego bruksizmu może również ulec uszkodzeniu staw skroniowo-żuchwowy. Dlatego ważne jest, aby rodzice wraz z dzieckiem skonsultowali się z lekarzem stomatologiem w celu znalezienia odpowiedniej formy terapii i leczenia. Oczywiście pod warunkiem, że zgrzytanie zębami nie ustanie.

Leczenie zgrzytania zębami u dzieci

Dane pokazują, że starsze dzieci i młodzież ze stałymi zębami, które nadal się zgrzytają, są znacznie bardziej narażone na rozwój zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Nie należy po prostu ignorować fizycznych wad postawy i dysfunkcji, ale także „stresu psychicznego” u dzieci.

Jeśli zgrzytanie zębami pojawia się zauważalnie często w sytuacjach stresowych lub w nocy przed potencjalnie przerażającymi wydarzeniami, takimi jak pierwszy dzień przedszkola lub szkoły, ważne jest rozpoznanie czynników stresu i lęku oraz przeciwdziałanie im w sposób przyjazny dziecku. W pewnych okolicznościach może być konieczne profesjonalne wsparcie psychologiczne dla dzieci.

Co więcej, jak również w przypadku przyczyn fizycznych (np. niewspółosiowości żuchwy) dziecko powinno nosić na noc tzw. szynę zgryzową, która amortyzuje zgrzytanie. Dzięki temu zęby nie są już tak bardzo obciążane przez nocne zgrzytanie, a zatem są chronione. Szynę wykonuje się na zamówienie w gabinecie dentystycznym.

Jednym z głównych działań terapeutycznych jest długotrwała eliminacja przyczyn zgrzytania zębami, takich jak korekta ustawienia żuchwy czy redukcja czynników lękowych.